Finaal_ELZOB vroegdetectie

Vroegdetectieborstkanker

1 op 9 vrouwen krijgt voor haar 75ste borstkanker in België.

Verhoog je mee de overlevingskansen?

I.s.m. Eerstelijnszone Oostende Bredene, Logo Brugge Oostende, AZ Oostende, Gemeente Bredene & Stad Oostende.

Wat kan je, als professional, betekenen?

Ga het gesprek aan!

Ga het gesprek aan!

Anatomie

Fabels

Gesprektools

Materiaal

Vroegopsporing

Borstkanker

Bronnen

Behandeling

Risicofactoren

Test je Kennis

Anatomie van de borst

Opbouw van de borst

VetweefselHet volume van het vetweefsel bepaalt de grootte van de borst. MelkklierenDe melkklieren bevinden zich net achter of naast de tepel. In een vrouwenborst zitten gemiddeld tussen de 10 en 25 melkklieren. Via een netwerk van melkkanalen worden deze trossen van melkklieren naar de tepel geleid. BindweefselOm de melkklieren heen ligt vet- en bindweefsel dat de melkklieren beschermt. Het bindweefsel verbindt de borst ook met de spieren van de borstkas.

bron: kenniscentrum borstkanker

Anatomie van de borst

Natuurlijke veranderingen

Borsten ondergaan natuurlijke veranderingen waardoor ze er soms anders uitzien of anders voelen. De voornaamste veranderingen worden gevoeld tijdens: Menstruatiecyclus Na de eisprong zorgt het hormoon progesteron voor een toename van het klierweefsel in de borsten. Er gaat meer bloed naar de borsten als voorbereiding op een eventuele zwangerschap. Hierdoor kan een pijnlijk en gespannen gevoel ontstaan dat verdwijnt na de menstruatie. Zwangerschap In het eerste trimester groeien de melkkanalen en het melkklierweefsel door de invloed van hormonen. De tepelhof wordt donkerder en vaak komt er ook vetweefsel bij als reserve. Belangrijk om te onthouden is dat de borsten na zwangerschap en borstvoeding wat tijd nodig hebben om hun oorspronkelijke vorm en grootte terug te krijgen. Menopauze Omdat borstweefsel ook wordt beïnvloed door de hormonen oestrogeen en progesteron, kunnen borsten er tijdens en na de overgang anders uitzien en voelen.

Borstkanker

Borstkanker ontstaat doordat kwaadaardige cellen (=tumor) zich in de borst vermenigvuldigen. Als de tumor niet behandeld wordt, kunnen de kankercellen zich verder verspreiden in het borstweefsel en zich via bloed- en lymfevaten verder verspreiden over het lichaam.

Soorten borstkanker

Borstkanker in cijfers in België

Screening in cijfers

Risicofactoren

De precieze oorzaak van borstkanker is niet bekend. Wel zijn er een aantal factoren bekend die de kans op borstkanker groter maken.

• Leeftijd

• Geen of korte borstvoedingsperiode*

*Of een vrouw kinderen wilt, op welke leeftijd en of ze borstvoeding geeft zijn keuzes die van andere zaken afhangen dan van het risico op borstkanker. Ze worden in de lijst opgenomen om een compleet overzicht te geven.

• Lange vruchtbaarheidsperiode

• Erfelijke aanleg

• Familiaal Risico

• Dens borstklierweefsel

• Geen zwangerschap *

• Overgewicht

• Eerste zwangerschap na 35e *

• Eerder borstkanker gehad

• Een goedaardige aandoening aan je borst

• Ongezonde leefomgeving

• Levensstijlfactoren

• Roken

• Alcohol

• Ongezonde voeding

• Blootstelling aan de zon

• Onvoldoende bewegen

Vrouwen met een sterk verhoogd risico

Het risico op borstkanker neemt toe met de leeftijd. 75% van de borstkankers treedt op na 50 jaar. Daarom wordt het bevolkingsonderzoek bij vrouwen tussen de 50 en 69 jaar aanbevolen.

Kan er tot op vandaag geen erfelijke aanleg aangetoond worden, maar kwam bij verschillende familieleden borstkanker voor, dan wijst dit op een verhoogd risico.

Erfelijke aanleg kan onderzocht worden via genetisch onderzoek.

Bij vrouwen die jong hun eerste menstruatie krijgen en na hun 55e in de overgang komen, maken de eierstokken voor een langere periode hormonen aan wat het risico op borstkanker verhoogt.

Blootstelling aan hormoonverstorende stoffen in de omgeving zoals asbest en fijn stof verhogen het risico op borstkanker.

De meeste goedaardige afwijkingen aan je borst geven geen verhoogd risico op borstkanker.

Tijdens de borstvoeding maken de eierstokken minder hormonen aan. Een grotere blootstelling aan hormonen kan het risico op borstkanker verhogen.

Over het algemeen geldt dat er een verband is tussen overgewicht en obesitas enerzijds en borstkanker anderzijds, vooral na de menopauze. De oorzaak moeten we zoeken in hormonen die door vetcellen worden beïnvloed en in ontstekingen die vaak voorkomen bij mensen met overgewicht.

Het is moeilijk om precies te bepalen hoeveel lichaamsbeweging het risico op borstkanker verlaagt. Geschat wordt dat als bij minstens 30 minuten per dag intensief bewegen (of minstens 150 minuten per week), het risico op kanker 4 procent lager is dan wanneer iemand minder aan lichaamsbeweging doet (minder dan een kwartier per dag).

Vermijd langdurige blootstelling aan de zon, bedek de huid en smeer elke 2 uur zonnebrandcrème met ten minste een SPF 30.

Gezonde voeding is hoofdzakelijk plantaardig van aard met veel groenten en fruit, volkorenproducten en peulvruchten. Alcohol, rood vlees, bewerkt vlees en andere sterk bewerkte voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan vetten, zout en suikers worden best zo veel mogelijk vermeden. De voedingsdriehoek helpt om de juiste keuzes te maken.

Hoe meer alcohol, hoe hoger het risico op kanker. Dat risico stijgt al vanaf het eerste glas. Toch alcohol? Dan raadt de huidige richtlijn in België aan om het gebruik te beperken. De richtlijn beveelt aan om maximaal 10 standaardglazen alcohol per week verspreid over verschillende dagen en ook enkele dagen in de week alcoholvrij te houden.

Door een zwangerschap verandert de samenstelling van het borstweefsel. Het nieuwe weefsel is minder gevoelig aan kanker.

De densheid van borstklierweefsel wordt bepaald door de hoeveelheid klieren. Het is pas zichtbaar na een mammografie.

Vrouwen met een sterk verhoogd risico

Vrouwen met een sterk verhoogd risico op borstkanker, hebben recht op een jaarlijkse gratis mammografie na erkenning door een arts. Borstkanker in het verledenFamiliale belasting Erfelijke belasting

Artsen dienen cliënten met een sterk verhoogd risico te erkennen door hen onderstaand formulier te bezorgen. Zo hebben cliënten recht op een jaarlijkse gratis mammografie. Hiervoor dient de cliënt zelf een afspraak te maken bij een mammografische eenheid.

Formulier verhoogd risico

Vrouwen die in het verleden borstkanker hadden, hebben automatisch een sterk verhoogd risico.

Vrouwen waarbij erfelijk onderzoek aantoont dat ze een verhoogd risico hebben bv: BRCA- gen.

Fabels

Fout!

Deo en zonnebrandcreme verhogen het risico op borstkanker.

Grote borsten verhogen het risico op borstkanker.

Beugelbeha’s verhogen het risico op borstkanker.

Samendrukken van de borst verhoogt het risico op borstkanker.

Borstkanker is besmettelijk.

Een borstoperatie of biopsie verhoogt het risico op uitzaaiingen.

Vroegopsporing

Vroegopsporing gebeurt via zelfonderzoek of technische onderzoeken.

Bijgevoegde figuur toont aan dat door regelmatig zelfonderzoek te doen of regelmatig deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek kanker in een vroeger stadium opgespoord kan worden.

Borstkanker op tijd opsporen is belangrijk. Als de ziekte snel wordt vastgesteld, is de behandeling minder zwaar. Bovendien is de kans om weer volledig gezond te worden veel groter.

Technische onderzoeken

Zelfonderzoek

Zelfonderzoek

Om veranderingen in de borst of tepel te kunnen herkennen, is het belangrijk dat vrouwen hun lichaam goed kennen. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van zelfonderzoek waarbij vrouwen regelmatig kijken en voelen aan hun borsten. Wist je dat meer dan de helft van de vrouwen borstkanker toevallig ontdekt, dus zonder ernaar op zoek te zijn? Vaak gebeurt dat door het voelen of zien van een verandering in het borstgebied. Dit onderzoek kan ook gebeuren door een gynaecoloog of huisarts.

Wanneer? Het beste moment voor zelfonderzoek is een paar dagen na het einde van de menstruatie. Geen of onregelmatige menstruatie? Dan wordt een maandelijks tijdstip aangeraden bv: de eerste dag van de maand.

• Menstruatie: Tijdens de menstruatie kunnen borsten er anders uitzien of anders aanvoelen. Het is belangrijk na de menstruatie een zelfonderzoek te doen om te kijken of de veranderingen blijvend zijn.

• ZwangerschapTijdens en na de zwangerschap en borstvoeding veranderen borsten. Het is ook van belang om in en na deze periode zelfonderzoek te doen.

Inspectie

Palpatie

Wat als de cliënt een afwijking ziet of voelt?

Vervolg?

Inspectie

1. Ga voor de spiegel staan. 2. Laat je armen ontspannen langs je lichaam hangen. 3. Neem de tijd om goed naar je borsten te kijken. Benoem wat je opvalt. 4. Doe daarna je armen omhoog en leg ze achter je hoofd. Kijk opnieuw goed naar je borsten.

Stappenplan

Wees alert voor volgende symptomen:

Intrekking van de tepel

Bultje

Play

Bloed- of vochtverlies

Sinaasappelhuid

Eén borst wordt groter

Schilfering tepelhuid

Intrekking van de huid

Warmte / roodheid

Dikke ader

Huidbeschadiging

Soms kan er een bultje op het oppervlak van de borst zitten. Niet alle knobbels en bulten zijn kanker.

Wanneer de huid van de borst eruit ziet als de kuiltjes van een sinaasappel, is dit een symptoom van borstkanker.

Het is heel normaal dat één borst een andere vorm en grootte heeft dan de andere. Maar als één borst plotseling van grootte verandert, platter wordt, opzwelt of uitzakt (en dit niet samen lijkt te hangen met je menstruatiecyclus of borstvoeding) kan dit een teken zijn van borstkanker.

Afscheiding uit de tepel komt veel voor en is meestal onschuldig. Het vocht kan er bloederig, waterig, bruin of groen van kleur of melkachtig uitzien.

Een korstachtige rode of witte laag. Deze kan pijnlijk zijn en verdwijnt niet.

Een kuiltje wordt beter zichtbaar door het optillen en laten zakken van de armen. Kuiltjes kan je makkelijker zien door de schaduwen van een lichtbron van bovenaf.

Meestal gaat het om een infectie of een huidsymptoom dat voorkomt bij ontwikkelende borsten, borstvoeding of eczeem. Als tijd, antibiotica of andere behandelingen het symptoom niet verbeteren, kan het een teken zijn van borstkanker. De huid van de borst kan er ook roze, roodpaars of gekneusd uitzien.

'Dikke aderen’ worden niet vaak beschreven als borstkankersymptoom. Ze gaan vaak gepaard met gewichtstoename, borstvoeding of de ziekte van Mondor. Toch kunnen dikke aderen ook een teken zijn van een blokkade in een bloedvat veroorzaakt door een knobbeltje, of een toegenomen bloedtoevoer naar de borst door de groei van een gezwel.

Als de vorm van je tepel verandert (intrekt, platter wordt of draait) kan dat een teken zijn van borstkanker.

Borstkanker kan zich zo ver ontwikkelen dat er een open wond ontstaat. Infecties kunnen zorgen voor een slechte geur en/of wondvocht. Dit symptoom betekent dat de ziekte in een vergevorderd stadium is (en dus al enige tijd aanwezig).

Palpatie

1. Voel aan je borsten met een vlakke hand. Gebruik je rechterhand voor je linkerborst en je linkerhand voor je rechterborst. 2. Ga met zacht draaiende bewegingen over je borst. Voel van buiten naar binnen, richting de tepel. 3. Voel tot vlak onder het sleutelbeen en tot in de oksel. 4. Doe daarna je armen afwisselend omhoog, leg ze achter je hoofd en voel opnieuw aan je borsten.

Stappenplan

Wees alert voor harde knobbeltjes en harde zone!

De meeste knobbels blijken ongevaarlijk. Een hard knobbeltje dat niet komt en gaat met de menstruatiecyclus moet verder opgevolgd worden. De harde knobbel is bijna niet te bewegen en kan elke vorm en grootte hebben. Bij een harde zone is een deel van de borst minder indrukbaar. Dit kan in de huid of dieper in de borst.Een hard knobbeltje is het meest voorkomende symptoom

Technische onderzoeken

=> na een doorverwijzing van een arts wanneer een afwijking van de borst gevonden wordt.=> preventief in de vorm van een bevolkingsonderzoek, bij erfelijke aanleg of bij een eerdere diagnose van borstkanker.

Mammografie

Echografie

Borstbiopsie

NMR

Behandeling

Elke cliënt krijgt een individueel behandelplan. Dit wordt beslist in een multidisciplinair team.In een behandelplan kunnen verschillende behandelingen gecombineerd worden. ChirurgieChemotherapieRadiotherapieImmunotherapieDoelgerichte therapieAnti-hormonale therapie

Ontdek meer info op de website van de stichting tegen kanker

Bij radiotherapie worden kankercellen vernietigd met straling.

Chirurgie is een operatie waarbij (een deel van) de borst wordt weggehaald.

Anti-hormonale therapie wordt vaak hormonale therapie genoemd. Het blokkeert de werking van natuurlijke hormonen om de groei van kankercellen tegen te gaan. Deze therapie wordt enkel toegepast bij hormoongevoelige borstkanker.

Bij doelgerichte therapie bindt een medicijn aan een doelwit waardoor de kankercellen minder groeien of sterven.

Bij immunotherapie wordt een medicijn toegediend waardoor je afweersysteem kankercellen vernietigt.

Bij chemotherapie wordt medicatie toegediend om kankercellen te vernietigen.

Gesprektools

Enkel voor artsen

Verken de kennis

Informeer en bespreek

Start het gesprek

Op deze pagina vind je informatie en tools om het gesprek rond vroegopsporing aan te gaan.Alle materiaal kan je bestellen of ontlenen via deze link.

Informeer en bespreek

Geef informatie mee over de verschillende vormen van borstonderzoek.

Zelfonderzoek

Bevolkingsonderzoek

Drempels om aan zelfonderzoek te doen of om deel te nemen aan de mammografie

• Infokaart
• Voelborst

Om veranderingen in de borst of tepel te kunnen herkennen, is het belangrijk om je lichaam goed te kennen. Dit kan via zelfonderzoek waarbij je regelmatig kijkt en voelt aan je borsten. Om dit te berspeken kunnen er verschillende *materialen worden gebruikt:

• Video

(De video toont hoe je zelfonderzoek kan doen)

• Folder
• Kaartje met stappenplan
• Uitnodigingsbrief
• Fiche mammografie

Vrouwen tussen de 50 en 69 jaar kunnen elke twee jaar een gratis mammografie laten uitvoeren via het bevolkingsonderzoek borstkanker. Deelnemen kan via een uitnodigingsbrief of een voorschrift van een arts.Om dit te berspeken kunnen verschillende *materialen worden gebruikt:

• Video

(De stappen van het bevolkingsonderzoek)

Drempels

Bij zelfonderzoek

Bij mammografie

Raar/niet leuk/ confronterend om eigen borsten te onderzoeken

Veel gestelde vragen

Angst voor pijn

Angst voor resultaat

Schaamte om lichaam(sbeharing)

Schaamte om kledij

Angst voor straling

Angst om weg niet te vinden in het ziekenhuis

Angst om alleen te gaan

Geen vervoer

Angst voor mannelijke arts

Angst voor taalgebruik

Genoeg zorgen hebben

Niet beschikbaar op voorgestelde moment

Niet weten hoe afspraak te verzetten

Slechte ervaring

Negatieve verhalen

Borsten zijn een deel van ons lichaam, net zoals armen en benen. Het is belangrijk dat we ons hele lichaam goed kennen. Omdat er een taboe ligt op borsten, voelt het vreemd om de eigen borsten te onderzoeken, maar het is belangrijk. Zo kan je jouw eigen leven redden.

Elke borst wordt even tussen twee platen samengedrukt. Sommige vrouwen vinden dat onaangenaam of zelfs pijnlijk. Het is wel nodig om scherpe foto's te maken. Het gevoel is na het onderzoek snel verdwenen. Laat weten aan de verpleegkundige als je pijn voelt of angst hebt voor pijn.

Dat is heel normaal. De kans is groot dat er niets gevonden wordt. Als er echter wel iets gevonden wordt, dan is het belangrijk dat dit zo snel mogelijk gebeurt. Zo is behandeling minder zwaar en is er meer kans om volledig te genezen.

De verpleegkundigen die de mammografie afnemen zien dagelijks vrouwen met allemaal verschillende lichamen. Ze zijn professioneel en zijn er om jou te helpen, niet om te oordelen over jouw lichaam.

De verpleegkundigen die de mammografie afnemen zien dagelijks verschillende vrouwen. Ze zijn professioneel en zijn er om jou te helpen, niet om een oordeel te vellen over jou.

Veel mensen vinden het moeilijk om hun weg te vinden in het ziekenhuis. Je kan altijd iemand meenemen of hulp vragen aan medewerkers in het ziekenhuis. Toon de specifiacties van de locatie bv: waar op de kaart van Oostende, afbeelding gebouw,... https://www.azoostende.be/campussen https://www.bzio.be/Zorgaanbod/radiologie

We kunnen met het ziekenhuis bespreken of er iemand met jou meekan en tot welke fase in het onderzoek dit kan. Het helpt vrouwen soms ook als ze weten dat er iemand in de wachtzaal op hen wacht.

Neem contact op met je ziekenfonds. Zij kunnen soms vervoer of terugbetaling van vervoer voorzien.

De verpleegkundigen en artsen kregen een medische opleiding en handelen steeds professioneel. Toch zorgt het idee van een mannelijke verpleegkundige of arts voor sommige vrouwen en koppels voor een drempel. Meestal is het mogelijk om een vrouwelijke verpleegkundige te vragen tijdens een mammografisch onderzoek. Voor een arts is dit minder vanzelfsprekend. Je kan telkens het gesprek aangaan met het ziekenhuis om jouw twijfels aan te kaarten. Dan kan er gekeken worden welke mogelijkheden er zijn.

Het is niet altijd eenvoudig om aan te geven dat je de info niet begrijpt. Sommige zorgprofessionals gebruiken moeilijke woorden die moeilijk verstaanbaar zijn voor patiënten. Laat steeds weten als je de info niet goed begrepen hebt. Je kan bijvoorbeeld vragen om trager te spreken of om de info te noteren.

We hebben vaak heel veel aan ons hoofd. Dat kan lastig zijn. Als borstkanker in een vroeg stadium ontdekt wordt, is de behandeling vaak minder zwaar en de kans op genezing groter.

Komt de voorgestelde afspraak je niet goed uit? Ga je liever naar een andere mammografische eenheid? Geen probleem! Bel naar het CvKO op het gratis nummer 0800 60 160 (elke werkdag van 9 tot 12 en van 13 tot 16 uur). Na het intikken van je postcode helpen ze je graag verder.

Komt de voorgestelde afspraak je niet goed uit? Ga je liever naar een andere mammografische eenheid? Geen probleem! Bel naar het CvKO op het gratis nummer 0800 60 160 (elke werkdag van 9 tot 12 en van 13 tot 16 uur). Na het intikken van je postcode helpen we je graag verder.

Als je eerder een slechte ervaring had bij een mammografie, mag je dit vertellen bij het onthaal van de afdeling of een verpleegkundige die het nieuwe onderzoek zal afnemen. Je kan ook bellen of mailen naar het CvKO en vragen om een afspraak in een andere mammografische eenheid.

Het is niet fijn om te horen als iemand die je kent een slechte ervaring had. Het ziekenhuis doet zijn best het onderzoek voor jou zo goed mogelijk te maken. Meer dan de helft van de vrouwen doet elke 2 jaar mee aan het onderzoek. We raden heel sterk aan om deel te nemen, want het onderzoek is belangrijk voor je gezondheid.

Materialen

De materialen zijn gratis te bestellen of ontlenen via deze link.

Materiaal rond borstkanker:

Factsheet borstkanker

Materiaal rond zelfonderzoek:

Parelsleutehlanger

Infokaart

Voelborst

Video

Quiz en Spelletjes om het thema in groep te bespreken

Materiaal rond bevolkingsonderzoek:

In de video zie je alle stappen van het bevolkingsonderzoek borstkanker uitgelegd.

Infografic verloop bevolkingsonderzoek

Uitnodigingsbrief bevolkingsonderzoek

Educatief spel in verschillende talen

Handige sites rond bevolkingsonderzoek:

Website bevolkingsonderzoek borstkanker

Website Stichting tegen kanker

Website materiaal Logo Brugge-Oostende

Brochures voor laaggeletterden en anderstaligen

Tentoonstelling bustehouder

Fiche Mammografie: beschikbaar in mei

Verteltas

Website CvKO

Test je kennis

Test met enkele vragen je basiskennis over borstkanker(screening). Heb je een vraag fout? Dan kun je meer te weten komen over het onderwerp op onze website.

Test je kennis - Anatomie

Borsten ondergaan natuurlijke veranderingen waardoor ze er soms anders uitzien of anders voelen. Wanneer worden de voornaamste veranderingen gevoeld?

Klik hier en ontdek het antwoord

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over de anatomie van de borst door hier te klikken

Test je kennis - Borstkanker

Naar welk percentage vrouwen dat zich laat screenen wordt gestreefd?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over borstkanker door hier te klikken

• 55%

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• 75 %

• 85 %

Test je kennis - Risicofactoren

Na welke leeftijd komt borstkanker het meeste voor?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over de risicofactoren door hier te klikken

• 40

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• 50

• 65

Test je kennis - Fabels

Juist of fout: Verhogen deo en zonnebrand het risico op borstkanker?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over de Fabels door hier te klikken

• Juist

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• Fout

Test je kennis - Vroegopsporing

Wanneer is het beste moment voor een zelfonderzoek?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over vroegopsporing van borstkanker door hier te klikken

• Een week voor de menstruatie

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• Tijdens de menstruatie

• Paar dagen na het einde van de menstruatie

Test je kennis - Behandeling

Hoe wordt de behandeling voor een patiënt met borstkanker beslist?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over de behandeling van borstkanker door hier te klikken

• In een multidisciplinair team

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• Door de specialist

• Door de radioloog

Test je kennis - Gesprektools

Welke maand is de internationale actiemaand in de strijd tegen borstkanker?

Had je het antwoord fout?

Geen probleem!

Kom meer te weten over de verschillende gesprekstools door hier te klikken

• November

(Duid jouw antwoord aan en ontdek of het correct is)

• Maart

• Oktober

Bronnen

• https://borstkanker.slingeland.nl/anatomie-van-de-borst-1
• https://borstkanker.bevolkingsonderzoek.be/nl/bk/soorten-borstkanker
• https://www.kanker.nl/kankersoorten/borstkanker/algemeen/zelf-je-borsten-controleren-zelfonderzoek
• https://www.kanker.nl/kankersoorten/borstkanker/algemeen/oorzaken-en-risicofactoren-van-borstkanker?pk_campaign=navigatie&pk_kwd=volgendartikel
• https://www.allesoverkanker.be/kanker-voorkomen
• https://www.cvko.vlaanderen/
• https://www.knowyourlemons.org/
• https://www.gezondheid.be
• https://www.pinkribbon.be
• https://alexandermonro.nl/heb-ik-borstkanker/campagne-ken-je-borsten/

Het antwoord is juist!

Oktober is de internationale actiemaand in de strijd tegen borstkanker. Dit kan gebruikt worden als aanknopingspunt om het gesprek rond borstkanker aan te gaan.

Geef informatie mee over de verschillende vormen van borstonderzoek.Vraag je cliënten om de info in eigen woorden te herhalen. Zo zie je of ze het goed begrepen hebben. Vraag ook of ze nog drempels ervaren en het zien zitten om hiermee aan de slag te gaan. "Dit was een hele boel informatie. Ik wil even nagaan of ik het goed uitgelegd heb. Kan je kort in je eigen woorden vertellen wat je begrepen hebt?""Zie je het zitten om borstonderzoeken te doen? Waarom wel/niet?"Tips om een antwoord te bieden op mogelijke drempels vind je bij 'materialen'.

Dit onderzoek valt niet onder het gratis bevolkingsonderzoek. Met een NMR wordt een scan gemaakt van het lichaam. Deze soort scanner werkt met een krachtige magneet om alle weefsels in beeld te brengen. Hoe gaat een NMR in zijn werk? Voor een NMR is het belangrijk om geen juwelen te dragen. Het kan zijn dat er voor de scan een infuus met contrastvloeistof ingebracht wordt. Omdat de machine veel geluid maakt krijg de cliënt een koptelefoon of oordoppen. Daarna gaat de cliënt zonder bovenkledij op je buik in een scanner liggen. Tijdens de scan is het belangrijk om zo stil mogelijk te liggen. Het onderzoek duurt 15 à 30 minuten.

NMR

Aan de hand van een parelsleutelhanger, waarbij de parels de knobbels in de borst weerspiegelen, kan je het belang van vroegopsporing duiden.

Parelsleutelhanger

Het antwoord is FOUT

Maart is niet de internationale actiemaand in de strijd tegen borstkanker.

Het antwoord is juist!

De behandeling wordt opgesteld in een multidisciplinair team.

Verteltas

De verteltas bevat vertelplaten op A5-formaat. Deze vertelplaten illustreren het verhaal van iemand die een bevolkingsonderzoeken doorloopt. Van het moment dat iemand een uitnodigingsbrief krijgt, tot het moment dat de resultaten worden ontvangen. Op de achterkant van elke prent staat spreektekst. In de tas zitten nog ondersteunende materialen zoals de uitnodigingsbrief, de folder,... Deze tas kan je gratis ontlenen bij het Logo.

Het antwoord is juist!

Het beste moment voor zelfonderzoek is een paar dagen na het einde van de menstruatie. Geen of onregelmatige menstruatie? Dan wordt een maandelijks tijdstip aangeraden bv: de eerste dag van de maand.

Angst voor bestraling

Er wordt een kleine hoeveelheid aan stralingen gebruikt tijdens het onderzoek. Binnen het bevolkingsonderzoek wordt de stralingsdosis sterk gecontroleerd door gespecialiseerde organisaties. Omdat het gaat om een korte blootstelling en dit niet dagelijks gebeurt, is dit niet gevaarlijk. Daarnaast is er na de menopauze meer vetweefsel aanwezig in een borst. Vetweefsel is minder gevoelig voor straling. Radioactieve straling kan borstkanker veroorzaken. Het is echter bewezen dat vanaf de leeftijd van 50 jaar het voordeel van een screeningsmammografie veel groter is dan het minieme risico op borstkanker door straling. Bij vrouwen van 50 tot en met 69 jaar is het risico op borstkanker door blootstelling aan de beperkte dosis röntgenstraling waarmee een screeningsmammografie wordt genomen, uiterst klein.

Het antwoord is FOUT

November is niet de internationale actiemaand in de strijd tegen bostkanker.

• De maand oktober (sensibiliseringmaand Vlaanderen)In oktober hebben we in heel Vlaanderen extra aandacht voor borstkanker.
• Leeftijd Ik zie dat je dit jaar/volgend jaar 50 (of ouder) jaar wordt. Bij die leeftijd besteed ik graag wat extra aandacht aan het thema borstkanker.
• ActualiteitAfgelopen periode zag je waarschijnlijk heel wat nieuws rond borstkanker.

• Eigen inbreng Ik merk dat het thema borstkanker je bezighoudt. Als je wil kan ik je wat informatie geven over dit thema.
• Materiaal (bv affiche in kabinet, ...)Als je wil kan ik je wat meer informatie geven over dit thema.
• Zelfzorg In de consultaties besteed ik graag ook wat tijd aan zelfzorg. Eén van de aspecten waar ik op inzet is borstkanker.

Vind je het moeilijk om het gesprek rond borstonderzoek te starten?Mogelijke aanknopingspunten:

Knoop het gesprek aan!

Overloop samen de factsheet en informeer naar de mate van borstonderzoek. Dit kan bijvoorbeeld op volgende manier: "Ik ben van mening dat het van groot belang is om borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen. Voer je zelf regelmatig borstonderzoek uit?"

• Check de deelname van je cliëntenVoldoet je cliënt aan de voorwaarden van het bevolkingsonderzoek? Dan kan je als arts via mijngezondheid.be nagaan of je cliënt in het verleden al deelnam aan het bevolkingsonderzoek.Je kan dit ook gebruiken als aanknopingspunt voor een gesprek: In je dossier zag ik dat je nog niet deelnam aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Ontving je de uitnodiging hiervoor?

Deze info is enkel van toepassing op artsen

Indien je cliënt na het gesprek bereid is om deel te nemen, kan je een eigen voorschrift voor een gratis mammografie opmaken. Deel vervolgens mee welke stappen je cliënt moet ondernemen om een afspraak te maken.

• Erken vrouwen met een sterk verhoogd risico Vrouwen met een sterk verhoogd risico hebben recht op een jaarlijkse gratis mammografie. Meer informatie vind je op de pagina vrouwen met een sterk verhoogd risico.

Het antwoord is FOUT

Deo en zonnebrand verhogen de kans op borstkanker niet!

Het antwoord is FOUT

De behandeling wordt niet enkel door de specialist opgesteld.

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. 75% van de borstkankers doen zich voor na de leeftijd van 50 jaar. (CvKO)

Prevalentie in België

1/9 vrouwen krijgt voor haar 75ste borstkanker. Per jaar komt dit overeen met ongeveer 10.500 vrouwen.De overlevingskans na 5 jaar na de diagnose bedraagt ongeveer 90% en na 10 jaar 79%.

Het antwoord is FOUT

De behandeling wordt niet enkel door de radioloog opgesteld.

Het antwoord is juist!

Het streefdoel is 75%.

Aan de hand van een silicone borst met knobbels kan je patiënten leren hoe ze aan zelfonderzoek kunnen doen.

• Menstruactiecyclus
• Zwangerschap
• Menopauze

Anatomie van de borst

Borsten ondergaan natuurlijke veranderingen waardoor ze er soms anders uizein of anders voelen. Wanneer worden de voornaamste veranderingen gevoed?

Het antwoord is juist!

De meeste vrouwen krijgen kanker na hun 50ste.

Er zijn verschillende soorten borstkanker. Ze worden onderscheiden op basis van de plaats van de tumor en de groei van de kankercellen. Plaats - ductaal: kanker ontstaat in de melkgang. Dit komt voor in 85% van de gevallen. - lobulair: kanker ontstaat in de melkklier. Dit komt voor in 15% van de gevallen. Groei - in situ: de cellen woekeren, maar groeien niet in het omliggende weefsel en zaaien ook niet uit. - invasief: de cellen woekeren, groeien in het omliggende weefsel en kunnen uitzaaien. Hormoongevoeligheid Borstkanker kan hormoongevoelig of -ongevoelig zijn. Dat is van belang voor de behandeling. Naast de hierboven vermelde soorten zijn er ook nog andere, zeldzame vormen van borstkanker. Op basis van de soort borstkanker en het stadium, wordt er een individuele behandeling voorgesteld.

De Vlaamse overheid organiseert sinds 2001 het Bevolkingsonderzoek Borstkanker. Dankzij dit onderzoek ontvangen vrouwen van 50 tot en met 69 jaar elke twee jaar een uitnodiging voor een screeningsmammografie.

• Streefdoel: 75% van de vrouwen laat zich screenen
• West-Vlaanderen 2022: 64,4% liet zich screenen
• Oostende: 58,3% van de doelgroep liet zich screenen
• Bredene: 62,6% van de doelgroep liet zich screenen

Het antwoord is FOUT

Probeer het nog eens bij één van de andere twee opties.

Factsheet met cijfers over borstkanker en het belang van vroegopsporing.

Het antwoord is FOUT

Het streefdoel ligt hoger dan 55%. Probeer het nog eens bij één van de andere twee opties.

Artsen kunnen een persoonlijke uitnodigingsbrief sturen naar hun cliënten via het huisartsenproject.

Mammografie

Een mammogram of mammografie is een röntgenfoto van de borsten. Een mammografie wordt vooral aangeraden bij vrouwen in de menopauze. Op een mammografie is borstkanker al zichtbaar voordat het voelbaar is.Vrouwen tussen de 50 en 69 jaar kunnen elke twee jaar een gratis* mammografie nemen via het bevolkingsonderzoek borstkanker. Deelnemen kan via een uitnodigingsbrief of een voorschrift van een arts. Via mijngezondheid.be kunnen cliënten en artsen de datum van het laatste onderzoek raadplegen.

Hoe gaat het bevolkingsonderzoek in zijn werk?

• Donwload het Stappenplan

• Donwload de voorbeeldbrief

Waar kan je een echografie nemen in Oostende en Bredene?

• AZ Oostende campus Serruys en Damiaan
• BZIO

*Het bijkomend onderzoek bij een afwijkend resultaat is niet gratis.

Meer info over het onderzoek vind je op: https://borstkanker.bevolkingsonderzoek.be/nl

Meer info over het onderzoek vind je op: https://borstkanker.bevolkingsonderzoek.be/nl

Dit onderzoek valt niet onder het gratis bevolkingsonderzoek. Een echografie is een onderzoek met geluidsgolven. De weerkaatsing van de golven maakt organen, weefsels en structuren zichtbaar op beeldscherm. Hoe gaat een echografie in zijn werk? Op de borst wordt een sonde geplaatst. Door met de sonde over de borst te bewegen kan een expert naar de weefsels kijken. Hiervoor wordt ook een gel aangebracht die koud kan aanvoelen. Het onderzoek duurt 5-15 minuten.

Echografie

Een maandelijks zelfonderzoek zorgt ervoor dat vrouwen hun borsten goed kennen en veranderingen goed kunnen opvolgen .

Herhaling en opvolging

Verder onderzoek

Vindt de cliënt een afwijking, dan is het belangrijk om zo snel mogelijk een afspraak bij de huisarts te maken. De huisarts kan voor verder onderzoek doorverwijzen. Meer info hierover vind je onder ‘technische onderzoeken’.

Welke info kan een cliënt vertellen aan de dokter?

• Welke afwijking heb je gevonden?
• Wanneer heb je de afwijking voor het eerst ontdekt?
• Waar bevindt de afwijking zich (welke borst, waar op de borst)?
• Hoe groot is de afwijking?
• Komt borstkanker voor in je familie?

Het is belangrijk om de bezorgdheden van cliënten serieus te nemen. Zorgen over kanker kunnen doorwegen op de mentale gezondheid van cliënten.

Educatief spel in verschillende talen

Begeleiding door een gezondheidsambassadeur van FMDO. Kostprijs 35 euro.https://www.fmdo.be/projecten/gezondheidsambassadeurs

• Waarom worden enkel vrouwen tussen 50 en 69 jaar uitgenodigd?

Veel gestelde vragen:

Krijg je nog andere vragen rond borstonderzoeken dan vind je op de website en in de webinar misschien wel een antwoord. Staat het er niet tussen, dan kan je steeds contact opnemen met Kristien Paridaens: Kristien.Paridaens@azoostende.be of Petra Passchijn: Petra.Passchijn@azoostende.be. Zij zijn verpleegkundig consulenten in de borstkliniek van AZ Oostende.

• Ik ben jonger dan 50 jaar. Waarom krijg ik geen uitnodiging?

• Ik ben ouder dan 69 jaar. Waarom krijg ik geen uitnodiging?

Breng in kaart wat je cliënten al weten rond borstonderzoeken, welke overtuigingen ze hebben, welke drempels ze ervaren en of ze nog vragen hebben rond borstonderzoeken. Deze informatie kan interessante kennis opleveren voor gesprekken met andere cliënten. * Op welke manier doe je aan borstonderzoek? * Waarom vind je het belangrijk? * Vind je het gemakkelijk om te doen? * Heb je nog vragen hierrond?

Op deze kaart staat hoe je je borsten zelf kan onderzoeken, welke signalen er zijn en wat je moet doen als je iets verdachts ontdekt.

Infokaart

Het antwoord is juist!

Deo en zonnebrand verhogen de kans op borstkanker niet.

Het antwoord is FOUT

Het streefdoel ligt lager dan 85%. Probeer het nog eens bij één van de andere twee opties.

Borstbiopsie

Dit onderzoek valt niet onder het gratis bevolkingsonderzoek. Bij een biopsie wordt er een stukje weefsel weggehaald uit de borst. Het onderzoek van het weefsel toont aan of het gaat over een goedaardig of kwaadaardig weefsel. Hoe gaat een biopsie in zijn werk? Eerst wordt een lokale verdoving toegediend op de plaats waar de afwijking zit. Dan wordt een sneetje gemaakt in de huid. Via dat sneetje wordt met naald een stukje van het afwijkende weefsel uitgehaald. Het weefsel wordt vervolgens via een microscoop onderzocht. Zo kan de arts zien of het gaat over goedaardig of kwaadaardig weefsel. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten.

Bron: CVKO

Het antwoord is FOUT

Tijdens de menstruatie is niet het beste moment om aan zelfonderzoek te doen.

Het antwoord is FOUT

De leeftijd waarop de meeste vrouwen borstkanker krijgen is hoger dan 40 jaar. Probeer het nog eens bij één van de andere twee opties.

Informeer vrouwen over hoe ze borstkanker (in een vroeg stadium) kunnen opsporen en stimuleer hen om deel te nemen aan het gratis bevolkingsonderzoek.Gebruik hiervoor de aangereikte materialen:

• E-learning
• Infosessie met bezoek aan mammografische eenheid (18/04/2024)
• Gratis educatieve materialen

Wees extra alert bij vrouwen met deze kenmerken (zie figuur).Uit onderzoeken blijkt dat vooral deze vrouwen niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker.

Wat kan je betekenen?

Bron: Cvko

Het antwoord is FOUT

Een week voor de menstruatie is niet het beste moment om aan zelfonderzoek te doen.